group
twitter
instagram
Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 ο ΕΟΤ επιχειρεί να υλοποιήσει ένα σημαντικό πρόγραμμα ανάπτυξης υποδομών χειμερινού τουρισμού στην Ελλάδα.
Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας κατασκευάζονται οι πρώτες υποδομές ενός μικρού χιονοδρομικού κέντρου δυτικότερα και σε μικρή απόσταση από την θέση του σημερινού «Χιονοδρομικού κέντρου» Ανωγείων.
Το Κέντρο αποτελείται από δύο μικρούς συρόμενους αναβατήρες (πιατάκια) για αρχάριους 150 και 70 μέτρων αντίστοιχα.
Στην θέση του υφιστάμενου εγκαταλελειμμένου κτιρίου κατασκευάζονται τρεις βάσεις από μπετόν πάνω στις οποίες τοποθετούνται αντίστοιχα τρεις προκατασκευασμένοι οικίσκοι για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών.
Μία μεταλλική σκάλα – διάδρομος ενώνει το χώρο των οικίσκων με το χώρο αφετηρίας των αναβατήρων.
Για την λειτουργία των στοιχειωδών υποδομών αυτών ο ΕΟΤ δεν έχει φροντίσει να δημιουργήσει και τους αντίστοιχους μηχανισμούς και δομές διαχείρισης, δεδομένου ότι διαπιστώνεται σύντομα η ακαταλληλότητα του χώρου που αναπτύσσονται οι πίστες.
Σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα Γιώργη Πετράκη, το 1985, του είχε αναθέσει ο δήμαρχος Ανωγείων Γιώργης Κλάδος την ευθύνη της υλοποίησης της «Προγραμματικής Σύμβασης ΕΟΤ – Δήμου Ανωγείων για την Τουριστική Ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής Ανωγείων». Στο πλαίσιο αυτής της ανάθεσης, εκτός των άλλων, υλοποιήθηκε η μελέτη και στην συνέχεια η συντήρηση – αποκατάσταση των μητάτων της περιοχής της Νίδας.
Κατά την περίοδο υλοποίησης των εργασιών αποκατάστασης των μητάτων (1986-1987) με προσωπική του πρωτοβουλία και κάτω από αντίξοες συνθήκες (μοναχικές εβδομαδιαίες αναβάσεις – επισκέψεις στο χώρο για όλο το χειμώνα του 1986-87) έκανε συστηματικές μετρήσεις των χιονοπτώσεων στην ευρύτερη περιοχή των εγκαταστάσεων του «χιονοδρομικού κέντρου» και με λεπτομερείς αναφορές ενημέρωνε το ειδικό τμήμα τεχνικής υπηρεσίας του ΕΟΤ που είχε και την ευθύνη για τον σχεδιασμό των Χιονοδρομικών.
Οι υπεύθυνοι του ΕΟΤ αποφάσισαν το 1988 τη μεταφορά των υποδομών στην σημερινή θέση όπου οι μετρήσεις έδειχναν ικανοποιητικές ποσότητες (70-120 εκατοστά) με μεγάλη διάρκεια χιονιού (Δεκέμβριο – αρχές Μαρτίου) και μπορούσαν να αναπτυχθούν λειτουργικές πίστες μήκους περίπου 450m.
Η τεχνική υπηρεσία του ΕΟΤ στην συνέχεια εκπόνησε την μελέτη για τις αναγκαίες υποδομές, εξοπλισμό και διαμορφώσεις και ανατέθηκε στον κ. Πετράκη η εκπόνηση της αρχιτεκτονικής μελέτης του κτιρίου πάνω στο κτιριολογικό πρόγραμμα που του δόθηκε.
Ήταν σε όλους γνωστό ότι το συγκεκριμένο «χιονοδρομικό κέντρο», θα είναι ουσιαστικά μια εκπαιδευτική υποδομή για αρχάριους, με τοπική εμβέλεια.
Η μελέτη παραδόθηκε και εγκρίθηκε το 1990 και τον ίδιο χρόνο υλοποιήθηκε το κτιριακό έργο από την κατασκευαστική εταιρεία του Δήμου Ανωγείων.
Εκτός από το κεντρικό κτίριο κατασκευάστηκε το κτίριο για το ρατράκ καθώς και μικρότερο κτίριο για την αναγκαία ηλεκτρογεννήτρια. Το κεντρικό κτίριο υποδοχής δεν εξοπλίστηκε και για άλλη μια φορά ο ΕΟΤ, που διέθετε και την σχετική τεχνογνωσία, δεν φρόντισε να βοηθήσει το Δήμο Ανωγείων να δημιουργήσει τις απαραίτητες δομές και μηχανισμούς λειτουργίας και διαχείρισης του έργου.
Παρόλα αυτά για τα επόμενα δύο τρία χρόνια με εθελοντική δουλειά και την πρωτοβουλία ιδιωτών το χιονοδρομικό κέντρο φάνηκε να ζωντανεύει με την μερική λειτουργία των αναβατήρων (τύπου άγκυρας) και να φαίνεται ότι θα μπορούσε να αποκτήσει το δικό του κοινό.
Το χιονοδρομικό κέντρο των Ανωγείων που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα πιο πάνω από το οροπέδιο της Νίδας, ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1977 και πρωτολειτούργησε το 1983 με μια πίστα για σκι και δυο συρόμενα λιφτ με τους πυλώνες τους. Διέθετε εστιατόριο, αναψυκτήριο, δωμάτια και δικό του εκχιονιστικό ρατράκ που φυλασσόταν σε ξεχωριστό κτίσμα όπως και η γεννήτρια ρεύματος που εξασφάλιζε την ενεργειακή αυτονομία των εγκαταστάσεων.
Τα χρήματα που εξοικονομήθηκαν για το έργο ήταν δεκάδες εκατομμύρια δραχμές που έπρεπε να απορροφηθούν άμεσα για να μην ”χαθούν”. Αυτό μαζί με άλλους παράγοντες είχε σαν αποτέλεσμα να φτιαχτεί όπως – όπως το χιονοδρομικό κέντρο χωρίς επαρκείς υποδομές και με λανθασμένες επιλογές σε σημαντικά λειτουργικά ζητήματα όπως η τοποθεσία κατασκευής του και η πρόσβαση σε αυτό. Ένας κακοτράχαλος χωματόδρομος που ποτέ δεν ασφαλτοστρώθηκε και καθιστούσε σχεδόν αδύνατη την προσπέλαση του τους χειμερινούς μήνες και μια πίστα σκι που μετά από μερικά χρόνια που ξεκίνησε να λειτουργεί, αναγκάστηκαν να την μεταφέρουν ανατολικότερα σε καλύτερο σημείο λόγω κακού προσανατολισμού της προηγούμενης τοποθεσίας. Μέχρι και για την γεννήτρια ρεύματος υπήρχαν παράπονα ότι ”ντουμάνιαζε” με καπνό την πίστα.
Αντικειμενικά όμως χωρίς δυνατότητα συνεχούς απρόσκοπτης πρόσβασης και λειτουργικούς χώρους υποδοχής κατέληξε στην εγκατάλειψη και την εξαθλίωση των χώρων και των εγκαταστάσεων με τα γνωστά αποτελέσματα, της κλοπής μεγάλου μέρους του εξοπλισμού, την μετατροπή του κτιρίου σε στάβλο κλπ.
Όλα αυτά σε συνδυασμό με την διαχρονική έλλειψη σχεδιασμού και την αδιαφορία μετέτρεψαν ένα φιλόδοξο σχέδιο σε πολυτελείς στάβλους αφήνοντας πικρά χαμόγελα για χειμερινό τουρισμό στην Κρήτη.
Ο Δήμος Ανωγείων αναφέρει ότι η εγκατάλειψή του σαν χιονοδρομικού κέντρου δεν αποτελεί ευθύνη μόνο του Δήμου αλλά και του ότι οι τότε Ελβετοί σύμβουλοι οι οποίοι πρότειναν τη συγκεκριμένη θέση για τη δημιουργία του, έκαναν λάθος εκτίμηση με αποτέλεσμα είτε να υπάρχουν πολύ έντονα και ιδιαίτερα καιρικά φαινόμενα, όπως χιονοστιβάδες, τα οποία κατέστρεψαν ένα σημαντικό μέρος του εξοπλισμού του χιονοδρομικού κέντρου στο τέλος της δεκαετίας του 1980, είτε παντελής έλλειψη χιονιού στη συγκεκριμένη θέση της πίστας. Λόγοι λοιπόν ασφαλείας αλλά και περιοδικής ανυπαρξίας χιονιού οδήγησαν στην εγκατάλειψη της λειτουργίας του ως χιονοδρομικού κέντρου.
Το 2012, ο τότε δήμαρχος Ανωγείων, Σωκράτης Κεφαλογιάννης, ανέθεσε στον κ. Πετράκη την εκπόνηση μελέτης αποκατάστασης των κτιριακών εγκαταστάσεων και την προμήθεια του απαραίτητου εξοπλισμού με σκοπό την λειτουργία τους σαν ορεινό καταφύγιο το οποίο θα αποτελεί χώρο στάσης και ενημέρωσης επισκεπτών του ορεινού όγκου Ψηλορείτη θα παρέχει την δυνατότητα άσκησης ψυχαγωγικών φυσιολατρικών δραστηριοτήτων και την εφαρμογή προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε συνδυασμό με άσκηση δραστηριοτήτων βουνού σε ομάδες μαθητών από όλη την Κρήτη ενταγμένες στο εκπαιδευτικό τους πρόγραμμα.
Η μελέτη ολοκληρώθηκε (με την συμμετοχή των συνεργατών του Ανδρονίκης Ιωαννίδου, Εύης Δοριάκη, Άννας Νερατζούλη, Μαργαρίτας Χαιρέτη και Σοφίας Χατζηιωάννου) και παραδόθηκε αλλά δεν υλοποιήθηκε αφού αν και ενετάχθη προς χρηματοδότηση την υλοποίησή του στα ΟΣΑΠΥ (Ολοκληρωμένα Σχέδια Ανάπτυξης Περιοχών Υπαίθρου-ΕΣΠΑ) από τα οποία απεντάχθηκε το 2014 λόγω της εκτίμησης ότι δε θα προλάβαιναν οι σχετικές εργασίες να ολοκληρωθούν κατά τη διάρκεια υλοποίησης του προγράμματος, παρά την αντίθετη άποψη του Δήμου.
Σύμφωνα με τον Δήμαρχο Ανωγείων (Σ. Κεφαλογιάννης) σε δηλώσεις του τον Σεπτέμβριο του 2022, το εγκαταλελειμμένο εδώ και χρόνια χιονοδρομικό κέντρο θα μεταμορφωθεί σε Κέντρο Δραστηριοτήτων χιονιού για μικρά παιδιά και οικογένειες καθώς και ορεινών αποδράσεων – ορεινό καταφύγιο. Πρόσφατα, ολοκληρώθηκαν οι εργασίες ασφαλτόστρωσης στην παράκαμψη Νίδας που οδηγεί προς το ορεινό καταφύγιο και σε μήκος 2,5 χιλιομέτρων, ενώ θα ξεκινήσουν οι εργασίες ανακατασκευής της υποδομής – φάντασμα. Το έργο μπαίνει ουσιαστικά στην τελική του ευθεία αφού ηλεκτροδοτήθηκε η επίμαχη υποδομή ενώ υπεγράφει η σύμβαση της Περιφέρειας Κρήτης με τον εργολάβο, ενώ εκτιμάται ότι οι εργασίες θα ολοκληρωθούν το καλοκαίρι του 2023.
Τα έργα αφορούν την αναβάθμιση του υφιστάμενου εγκαταλελειμμένου κτίσματος του παλαιού χιονοδρομικού και τη μετατροπή του σε ορεινό καταφύγιο με σκοπό την αξιοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος και την προώθηση του φυσιολατρικού τουρισμού και την προσέλκυση επισκεπτών και ο προϋπολογισμός του πλησιάζει το μισό εκατομμύριο ευρώ.
Η χρηματοδότηση προέρχεται από το ΕΣΠΑ και το ποσό είναι 795.000 ευρώ. Η δυναμικότητα του θα είναι περί τα 50 άτομα.
Το ορεινό καταφύγιο θα αποτελεί χώρο στάσης και ενημέρωσης επισκεπτών του ορεινού όγκου του Ψηλορείτη και θα παρέχει ταυτόχρονα τη δυνατότητα άσκησης ψυχαγωγικών φυσιολατρικών δραστηριοτήτων και την εφαρμογή προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε συνδυασμό με άσκηση δραστηριοτήτων βουνού σε ομάδες επισκεπτών και μαθητών από όλη την Κρήτη.
Ο κύριος στόχος του έργου είναι η πλήρης αξιοποίηση του χώρου σε ετήσια βάση, τόσο κατά την χειμερινή όσο και κατά την θερινή περίοδο. Την χειμερινή περίοδο προβλέπεται η επίσκεψη και φιλοξενία διαφόρων σχολείων, συλλογών και περιβαλλοντικών ομάδων κυρίως για περιβαλλοντική εκπαίδευση και εκπαίδευση σε χιονοδρομικές αθλοπαιδιές. Οι καλοκαιρινές δραστηριότητες περιλαμβάνουν βραδιές περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και περιβαλλοντικών παρατηρήσεων σε τοποθεσίες πλησίον του κέντρου με ιστορικό ενδιαφέρον όπως το Ιδαίον Άντρον καθώς επίσης και εντός της περιοχής Natura εντός της οποίας εκτείνεται ο χώρος του κέντρου.
Πηγές:
1. https://www.viannitika.gr/el/to-stoixeiwmeno-xionodromiko-kentro-ston-pshloreith-binteo
2. https://www.neakriti.gr/article/kriti/rethimno/1642290/anogeia-pairnei-zoi-to-stoiheiomeno-hionodromiko-kedro-tou-psiloreiti-video/
3. https://www.ethnos.gr/greece/article/80928/krhthxanazontaneyeitoparathmenoxionodromikokentrostaanogeia
4. https://www.cretalive.gr/kriti/psiloreitis-egkataleleimmeno-hionodromiko-kentro-ginetai-oreino-katafygio
5 . https://www.cretedoc.org/tag/%CE%A7%CE%99%CE%9F%CE%9D%CE%9F%CE%94%CE%A1%CE%9F%CE%9C%CE%99%CE%9A%CE%9F-%CE%9A%CE%95%CE%9D%CE%A4%CE%A1%CE%9F/
6. https://flashnews.gr/post/375796/to-xionodromiko-kentro-ths-krhths-ndash-h-istoria-kai-h-egkataleipsh-fwto/
7. https://fonimaleviziou.gr/2020/10/26/neo-xekinima-gia-to-chionodromiko-kentro-tou-psiloreiti-fotografies/
8. https://www.news247.gr/koinonia/kriti-zoi-xana-sto-paratimeno-chionodromiko-kentro-anogeion.7558574.html
9. https://www.newsbeast.gr/greece/arthro/5845983/se-trochia-diasosis-to-egkataleleimmeno-epi-chronia-chionodromiko-kentro-anogeion
10. https://www.youtube.com/watch?v=zYyJO01R1aM
11. https://www.youtube.com/watch?v=f1Wwh3caW5Y
12. https://www.youtube.com/watch?v=GO3nW8cT630
Συντεταγμένες της θέσης του στο σύστημα συντεταγμένων WGS 84 : 35.222582 24.824112
Kων/νος Γκαράκης
Ενεργειακός Μηχανικός, ΜSc, MA, MBA
