Πώς να επιβιώσετε από μία χιονοστιβάδα

Ενώ η πλειοψηφία των χιονοστιβάδων συμβαίνουν από φυσιολογικά αίτια, το 90% των θανάτων από χιονοστιβάδα οφείλεται στο θύμα το ίδιο ή την παρέα του που το προκάλεσε. Οι χιονοστιβάδες δηλαδή, δεν είναι ατυχήματα “μπαμπούλες” και υπάρχουν συγκεκριμένα πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να αποφύγετε να σας παρασύρει μια ή να αυξήσετε τις πιθανότητες επιβίωσής σας αν σας παρασύρει. H Sarah Carpenter, δάσκαλος στο American Avalanche Institute εξηγεί πώς να προετοιμαζόμαστε, να επιβιώνουμε και να βοηθούμε έναν φίλο από μια χιονοστιβάδα.

Προετοιμασία

Προφανώς ο καλύτερος τρόπος για να επιβιώσετε από μια χιονοστιβάδα είναι να μην βρεθείτε καν εκεί όταν συμβεί. Οπότε, πώς το πετυχαίνουμε αυτό;

Εκπαίδευση

Οι χιονοστιβάδες δεν θα είναι ποτέ 100% αποφευκτέες , αλλά η κατανόηση και η παρατήρηση των στοιχείων που τις προκαλούν συνήθως, μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο να γίνετε θύμα μιας.
Οι παράγοντες που αυξάνουν (ή εξαλείφουν) την πιθανότητα να συμβεί μια χιονοστιβάδα είναι εκπληκτικά περίπλοκοι – πράγματα όπως ο καιρός, ο ήλιος, η θερμοκρασία, ο άνεμος, η κλίση της πλαγιάς και οι συνθήκες της χιονόστρωσης, όλα παίζουν κάποιο ρόλο. Επίσης ο κίνδυνος πρόκλησης χιονοστιβάδας μπορεί να κυμαίνεται μέσα στην ίδια ημέρα ακόμα και ωριαία καθώς οι συνθήκες αλλάζουν.
Έτσι, η ικανότητα να ερευνούμε για πιθανές δυνητικά χιονοστιβάδες απαιτεί ένα μεγάλο γνώσεων αλλά και δεξιοτήτων.
Θα πρέπει να γνωρίζει κανείς πώς να διενεργεί μετρήσεις για τη κλίση της πλαγιάς και να δοκιμάζει την σταθερότητα της χιονόστρωσης, καθως επίσης να γνωρίζει πώς να ψάξει για θαμμένα θύματα χρησιμοποιώντας έναν κατάλληλο πομποδέκτη.
Προκειμένου να μάθει κανείς αυτές τις σωτήριες γνώσεις και δεξιότητες, προτείνεται να παρακολουθήσει κάποιον κύκλο σεμιναρίων για ασφάλεια και διάσωση σε χιονοστιβάδες.
Οποιοσδήποτε οδηγός βουνού ή χιονοδρομίας θα σας πει το ίδιο: αν πρόκειται να εξορμήσετε στο παρθένο μέρος του βουνού, χρειάζεται να παρακολουθήσετε μαθήματα σχετικά με τις χιονοστιβάδες.
Επαγγελματίες εκπαιδευμένοι στις χιονοστιβάδες είναι μόνο το 1% των θυμάτων και το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να σκέφτεστε και να ενεργείτε σαν ένας από αυτούς.

Εξοπλισμός

Επιπλέον των γνώσεων και των δεξιοτήτων σας, θα πρέπει να έχετε μαζί σας κάποιον εξοπλισμό μαζί σας.
Πομποδέκτης. Μερικές φορές αυτό που αναφέρεται ως πομπός απλά, είναι ένας πομποδέκτης που εκπέμπει και λαμβάνει ηλεκτρομαγνητικά σήματα. Αν είστε θαμμένοι από μια χιονοστιβάδα, τα σήματα από τον πομπό σας θα επιτρέψει στον συνοδοιπόρο σας να σας βρει. Προφανώς όμως, πρέπει να φοράτε και οι δύο έναν, και πρέπει να τον έχετε ενεργοποιήσει όταν ξεκινάτε. Πολλοί έχουν πεθάνει γιατί θάφτηκαν από μια χιονοστιβάδα με τον πομποδέκτη τους ρυθμισμένο στη θέση “Λήψη”. Επίσης η χρήση του απαιτεί κάποια εξοικείωση, οπότε θα πρέπει να έχετε εξασκηθεί στη χρήση πριν τη περιπέτειά σας στη φύση.
Ράβδος ανεύρεσης. Η χρήση ενός πομποδέκτη θα σας φέρει αρκετά κοντά στο θύμα, όμως η ράβδος ανεύρεσης θα σας επιτρέψει να τον εντοπίσετε με ακρίβεια μέσα στο χιόνι. Το καλύτερο είδος είναι οι πτυσσόμενες που μπορείτε να έχετε μαζί σας μέσα στο σακίδιο και αναπτύσσονται όπως μια ράβδος για σκηνή. Υπάρχουν επίσης μπατόν του σκι που βιδώνονται και ενώνονται δημιουργώντας μια ράβδο ανεύρεσης. Αν χάσετε την ράβδο σας σε μια χιονοστιβάδα, σκεφτείτε να χρησιμοποιήσετε ένα μακρύ κλαδί δέντρου – είναι καλύτερο από το τίποτα.
Φτυάρι. Σκάβοντας με φτυάρι είναι σχεδόν 5 φορές πιο γρήγορο από το να σκάψετε με το χέρι και καθώς θα αναφέρουμε παρακάτω, η ταχύτητα ανασκαφής είναι απολύτως κρίσιμη στο να σώσετε τη ζωή ενός θύματος χιονοστιβάδας.

Τί να κάνετε αν εγκλωβιστείτε σε χιονοστιβάδα

Η Sarah λέει ότι “αν εγκλωβιστείτε σε μια χιονοστιβάδα, το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να προσπαθήσετε να βγείτε από αυτη”. Σωστή συμβουλή, αλλά πώς το κάνει κανείς αυτό;

Όταν ξεκινά η χιονοστιβάδα

Αν η χιονοστιβάδα ξεκινήσει ακριβώς κάτω από τα πόδια σας, προσπαθήστε να τρέξετε προς τα πάνω ή προς το πλάι. Αν πάλι φοράτε σκι ή σνόουμπορντ στα πόδια σας, κατευθυνθείτε αρχικά προς τη γραμμή πτώσης για να αναπτύξετε κάπως ταχύτητα, και μετά ξανοιχτείτε προς το πλάι και εκτός της χιονοστιβάδας. Αν οδηγείτε snowmobile, συνεχίστε προς την κατεύθυνση που πηγαίνατε και αναπτύξτε ταχύτητα εκτός του κυλιόμενου όγκου χιονιού.
Αν βλέπετε ότι δεν θα τα καταφέρετε να ξεφύγετε, απαλλαχτείτε από σκι, μπατόν και λοιπό εξοπλισμό – θα χρειαστεί να είστε όσο πιο ελαφρύς γίνεται ώστε να “επιπλέετε” περισσότερο και να ελαχιστοποιήσετε το πόσο θα βυθιστείτε μέσα στη χιονοστιβάδα.

Άπαξ και το χιόνι σας κυκλώσει, “κολυμπήστε” προσπαθώντας να μείνετε στην επιφάνεια του χιονιού. Ίσως έχετε ακούσει ότι πρέπει να τοποθετήσετε το σώμα σας σαν να κάνετε surf με το σώμα σας για σανίδα σε ένα κύμα, αλλά αυτό θα σας παρασύρει προς το κάτω μέρος της χιονοστιβάδας, εκεί που υπάρχει στροβιλισμός και εναπόθεση του χιονιού – ένα σημείο που δεν θέλετε να βρεθείτε. Αντίθετα, πρέπει να γυρίσετε και να ακουμπήσετε στη πλάτη σας, με τα πόδια προς το κάτω μέρος της πλαγιάς. Προσπαθήστε να κολυμπήσετε ύπτιο και να κατευθυνθείτε προς τα πάνω.Μπορείτε επίσης να προσπαθήσετε να βρείτε κάποια στήριξη μέσα στη πλαγιά – στο στρώμα πάνω στο οποίο ολισθαίνει η χιονοστιβάδα – με τα πόδια σας προκειμένου να επιβραδύνετε την κάθοδός σας.
Ίσως έχετε ακούσει επίσης ότι πρέπει να προσπαθήσετε να συρθείτε πίσω από βράχια και δέντρα, αλλά αυτό είναι κακή ιδέα. Τα βράχια και τα δέντρα επιβραδύνουν το χιόνι και τείνουν να το συσσωρεύουν. Κρυβόμενοι πίσω από ένα δέντρο ή βράχο απλά θα θαφτείτε κάτω από περισσότερο χιόνι.
Αν μπορείτε να πιαστείτε από ένα δέντρο, κάντε το. Αλλά το να το λες απ’ το να το κάνεις ακούγεται πολύ ευκολότερο. “Το να πιαστείς από ένα δέντρο είναι πολύ λιγότερο πιθανό απ’ ότι ακούγεται, καθώς οι χιονοστιβάδες μετακινούνται με μεγάλες ταχύτητες” λέει η Sarah. “Το να αρπάζεσαι από δέντρα είναι πιο πιθανό όταν η χιονοστιβάδα μόλις έχει προκληθεί. Είναι πολύ πιο απίθανο όσο έχει αποκτήσει αδράνεια”. Πράγματι, οι χιονοστιβάδες μπορούν να κινηθούν με 100-120 χλμ/ώρα!

Αν θαφτείτε από τη χιονοστιβάδα

Αν σας θάψει η χιονοστιβάδα, και είστε ζωντανοί, πρέπει να θεωρείτε τον εαυτό σας τυχερό. Περίπου το ⅓ των θυμάτων σκοτώνονται εξαιτίας κάποιου τραυματισμού. Η χιονοστιβάδα μπορεί να σας πετάξει πάνω σε κάποιο δέντρο ή πάνω από κάποιο βράχο και οι προσχώσεις που συγκεντρώνονται κατά τη κάθοδό της μπορούν να σας χτυπήσουν πολύ άσχημα.

Με το που σταματήσει να κινείται η χιονοστιβάδα, θα αρχίσει να πήζει γύρω σας σαν τσιμέντο. πότε το περιθώριο που έχετε στη διάθεσή σας είναι πολύ μικρό.

Αμέσως δημιουργήστε έναν θύλακα αέρα βάζοντας τον βραχίονα μπροστά στο πρόσωπό σας – αυτό θα σας δώσει λίγο χώρο για να αναπνέετε. Καθώς το χιόνι στερεοποιείται, πάρτε μια βαθιά ανάσα. Αυτό διογκώνει τον θώρακά σας και σας παρέχει περισσότερο χώρο καθώς το χιόνι σκληραίνει γύρω σας. Αν είστε κοντά στην επιφάνεια, προσπαθήστε με το χέρι σας ή με το πόδι σας να διαπεράσετε το χιόνι. Αυτό προφανώς θα κάνει την ανεύρεσή σας ευκολότερη.
Αλλά προς τα πού είναι η επιφάνεια; Ίσως έχετε ακούσει το κόλπο στο οποίο φτύνετε για να δείτε προς τα πού είναι το πάνω. Κατά πάσα πιθανότητα όμως θα είστε τόσο θαμμένοι που αυτό θα είναι αρκετά δύσκολο και απλά η γνώση του πού βρίσκεται η επιφάνεια δε θα σας βοηθήσει και πολύ. Εκτός αν είστε πολύ κοντά στην επιφάνεια, το χιόνι θα σκληρύνει τόσο πολύ που θα είναι αδύνατο να ξεθαφτείτε μόνοι σας.

Το πιο σημαντικό είναι να παραμείνετε όσο το δυνατόν ψύχραιμοι, που η Sarah ισχυρίζεται ότι είναι “πιο εύκολο να το λές παρά να το κάνεις”. Όμως, όσο πιο ψύχραιμος είσαι, αναπνέεις πιο αργά και καταναλώνεις το διαθέσιμο οξυγόνο πιο αργά. Ούτε να φωνάζετε – το χιόνι είναι τόσο ηχομονωτικό που οι διασώστες δεν θα σας ακούσουν. Απλά πρέπει να περιμένετε μέχρι κάποιος φίλος σας να σας σώσει. Ας ελπίσουμε ότι είναι προετοιμασμένος.

Τι να κάνετε αν κάποιος από τη παρέα θαφτεί σε χιονοστιβάδα.

Αν δείτε μια χιονοστιβάδα να γλιστράει προς κάποιον φίλο σας, προσπαθήστε να τον κοιτάτε συνέχεια για να εντοπίσετε πού ακριβώς θα σταματήσει. Με το που θα σταματήσει η χιονοστιβάδα, μπορείτε να είστε σίγουροι ότι ο κίνδυνος πέρασε και ξεκινήστε να τον αναζητάτε.
Μη τρέξετε να φωνάξετε βοήθεια. Μπορεί να ακούγεται παράλογο, αλλά ένα από τα χειρότερα που μπορείτε να κάνετε για τον φίλο σας είναι να πάτε προς άγραν βοήθειας σε κάποιον κοντινό σταθμό. Η επιβίωση σε μια χιονοστιβάδα είναι θέμα χρόνου. Υπάρχουν διάφορα στατιστικά σχετικά με τα ποσοστά επιβίωσης, αλλά γενικά μιλώντας, η μεγαλύτερη πιθανότητα επιβίωσης ενός θύματος είναι μέσα στα πρώτα 15 λεπτά από τη στιγμή που θα θαφτεί. Αν το θύμα δεν έχει σκοτωθεί εξαιτίας κάποιου σοβαρού τραυματισμού, έχει περίπου 90% πιθανότητες να επιβιώσει αν διασωθεί εντός του προαναφερθέντος χρονικού περιθωρίου. Στα 30 λεπτά μετά, οι πιθανότητές του πέφτουν στο 45%. Οπότε ξανά, είναι ουσιώδες να ξεκινήσετε τις προσπάθειες διάσωσης αμέσως. Αν δεν φοράγατε μπομποδέκτες, αρχίστε να ψάχνετε για “σημάδια στην επιφάνεια – σκι, μπατόν, γάντια, σκούφους”. λέει η Sarah. Τονίζει επίσης, “συχνά, οι άνθρωποι οι άνθρωποι είναι θαμμένοι πλησίον αυτών των ενδείξεων. Άλλα πιθανά σημεία ταφής που θα πρέπει να διερευνηθούν με μια ράβδο ανεύρεσης – πάνω από βράχους και δέντρα, στην εξωτερική πλευρά της τροχιάς (αν η χιονοστοιβάδα ακολουθήσει καμπύλη πορεία), και σε αναβαθμούς του φυσικού εδάφους. Αυτά τα σημεία είναι πιθανά σημεία ταφής, βασισμένα στην δυναμική που έχει το κινούμενο χιόνι”.

Πώς να σκάψετε για να ελευθερώσετε ένα θύμα χιονοστιβάδας.

Όταν φαντάζεστε τον εαυτό σας να σώζει έναν φίλο από χιονοστιβάδα, μάλλον σκέφτεστε ότι θα τον ψάχνετε ξέφρενα για το πού έχει θαφτεί. Όμως το να τον βρείτε με έναν πομποδέκτη και μια ράβδο ανεύρεσης είναι το εύκολο μέρος. Το να τον ξεθάψετε είναι που παίρνει χρόνο. Στη διαδικασία αυτή, θα χρειαστεί να αφαιρέσετε περίπου 1-2 τόνους χιονιού – καθόλου εύκολο. Έτσι το να καταλάβετε πώς να σκάψετε αποδοτικά και επιτελεστικά είναι εξέχουσας σημασίας για την διάσωση του θύματος. Αν το θύμα είναι θαμμένο κάτω από ένα μέτρο ή λιγότερο χιονιού, απλά ξεκινήστε να σκάβετε σαν τρελός. Αν όμως το χιόνι που τον έχει θάψει είναι περισσότερο, θα πρέπει να επιτάξετε μια από τις δύο στρατηγικές, ανάλογα με το πόσους ανθρώπους έχετε στη διάθεσή σας.
Αν έχετε μια μεγάλη ομάδα εκσκαφέων, ακολουθήστε τη “μέθοδο της ταινίας μεταφοράς”.
Οι διασώστες παίρνουν θέση σαν ένα σμήνος από χήνες σε σχηματισμό V. Ο μπροστινός κάνει το σκάψιμο και σπρώχνει το χιόνι λίγο πίσω του. Οι δύο επόμενοι σπρώχνουν το χιόνι σ΄αυτούς που βρίσκονται πίσω τους κ.ο.κ. Ο πρώτος στη σειρά εναλλάσσεται κάθε λεπτό περίπου, έτσι ώστε πάντα να έχει περίσσεια δυνάμεων.
Αν είστε μόνος σας, θα πρέπει να ακολουθήσετε την “έξυπνη μέθοδο σκαψίματος”.

Όταν εντοπίσετε κάποιον με μια ράβδο ανεύρεσης και ξέρετε ακριβώς πού είναι θαμμένος, δεν πρέπει να ξεκινήσετε το θάψιμο ακριβώς εκεί που εξέχει η ράβδος, γιατί μπορεί να βρίσκετε στα πόδια του θύματος και σκάβοντας να πετάτε το χιόνι πάνω από τον θύλακα αέρα που έχει το θύμα ο οποίος από το βάρος μπορεί να καταρρεύσει. Απλά θα καταλήξετε με μια τρύπα σε μορφή αντεστραμμένου κώνου που μάλλον δεν θα βρίσκεται στο σημείο από το οποίο αναπνέει.
Αντίθετα, μετακινηθείτε στη κατηφόρα της πλαγιάς περίπου 1,5 μέτρο πιο κάτω από τη ράβδο, και ξεκινήστε να θάβετε προς τα μέσα στη πλαγιά, κατευθείαν προς το σημείο που είναι θαμμένο το θύμα. Για να εξοικονομήσετε χρόνο και ενέργεια, φτυαρίστε το χιόνι στο πλάι σας αντί πίσω σας, μέχρι να φτάσει σε ύψος μέχρι τη μέση σας – μετά σπρώχτε το προς τα κάτω. Αποκαλύψτε το πρόσωπό του και δημιουργήστε μια δίοδο αέρα το συντομότερο δυνατόν. Αν υπάρχουν δύο που φτυαρίζουν, τοποθετήστε τον έναν ακριβώς πιο κάτω από την ράβδο ανεύρεσης, και τον επόμενο σε απόσταση 1,5 φοράς του βάθους στο οποίο έχει εντοπιστεί το θύμα. Θα πρέπει και οι δύο να αρχίσετε να σκάβετε το άνοιγμα, μετακινώντας το χιόνι στο πλάι. Όταν θα χρειαστεί να μετακινείτε το χιόνι πάνω από το ύψος της μέσης σας, αρχίστε να το φτυαρίζετε προς τα κάτω στη πλαγιά – αυτός που βρίσκεται πιο μακριά, εργάζεται στο να διατηρεί το άνοιγμα καθαρό από χιόνι καθώς αυτός που φτυαρίζει κοντά στο θύμα συνεχίζει να φτυαρίζει προς αυτό. Ένα επιπλέον πλεονέκτημα του στρατηγικού σκαψίματος είναι ότι μπορείτε να δημιουργήσετε μια πλατφόρμα πάνω στην οποία θα τραβήξετε το θύμα και να παρέχετε βοήθεια. Από αυτή τη θέση, θα είναι πιο εύκολο να καθαρίσετε την αναπνευστική οδό, να κάνετε ΚΠΑ (καρδιο-πνευμονική-ανάνηψη) και να παρέχετε πρώτες βοήθειες αν χρειάζεται.

Πηγή: Αυθεντικό άρθρο από το Art of Manliness | Απόδοση στην Ελληνική γλώσσα: panchristo ( www.snowclub.gr )